« Unnion Soviétique » : différence entre les versions

De Wikipedia
Contenu supprimé Contenu ajouté
Xqbot (devisaer | abyinements)
Addbot (devisaer | abyinements)
p Bot: Migrating 151 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q15180 (translate me)
Lène 98: Lène 98:
[[Category:Géographie]]
[[Category:Géographie]]


[[ace:Uni Soviet]]
[[af:Sowjetunie]]
[[als:Sowjetunion]]
[[am:ሶቪዬት ሕብረት]]
[[an:Unión de Republicas Socialistas Sovieticas]]
[[ang:Sofiete Ȝesamnung]]
[[ar:الاتحاد السوفيتي]]
[[arz:الاتحاد السوفييتى]]
[[ast:Xunión Soviética]]
[[az:Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı]]
[[ba:Советтар Союзы]]
[[bar:Sowjetunion]]
[[bat-smg:Tarību Sājonga]]
[[be:Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік]]
[[be-x-old:Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік]]
[[bg:Съюз на съветските социалистически републики]]
[[bn:সোভিয়েত ইউনিয়ন]]
[[br:Unaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel]]
[[bs:Savez sovjetskih socijalističkih republika]]
[[bxr:Социалист Холбооной Улас]]
[[ca:Unió de Repúbliques Socialistes Soviètiques]]
[[ceb:Unyong Sobyet]]
[[ckb:یەکێتیی سۆڤیەت]]
[[crh:Şuralar Sotsialistik Cumhuriyetler Birligi]]
[[cs:Sovětský svaz]]
[[cu:Съвѣтьскъ Социалистичьскъ Димократїи Съвѫꙁъ]]
[[cv:СССР]]
[[cy:Yr Undeb Sofietaidd]]
[[da:Sovjetunionen]]
[[de:Sowjetunion]]
[[diq:Yewiya Sowyeti]]
[[diq:Yewiya Sowyeti]]
[[dsb:Sowjetski zwězk]]
[[dv:ސޯވިއެޓް އިއްތިހާދު]]
[[el:Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών]]
[[en:Soviet Union]]
[[eo:Sovetunio]]
[[es:Unión Soviética]]
[[et:Nõukogude Liit]]
[[eu:Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna]]
[[ext:Union Soviética]]
[[fa:اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی]]
[[fi:Neuvostoliitto]]
[[fiu-vro:Nõvvokogo Liit]]
[[fo:Sovjetsamveldið]]
[[fr:Union des républiques socialistes soviétiques]]
[[frr:Sowjetunion]]
[[fy:Sowjetuny]]
[[ga:An tAontas Sóivéadach]]
[[gan:蘇聯]]
[[gd:Aonadh Sobhiat]]
[[gl:Unión Soviética]]
[[glk:شوروی]]
[[gn:Tetã peteĩ reko Soviétiko]]
[[got:𐌲𐌲𐌲𐌸]]
[[gu:સોવિયેત યુનિયન]]
[[gv:Unnaneys ny Pobblaghtyn Soveidjagh Soshiallagh]]
[[he:ברית המועצות]]
[[hi:सोवियत संघ]]
[[hr:Sovjetski Savez]]
[[hsb:Sowjetski zwjazk]]
[[hu:Szovjetunió]]
[[hy:Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն]]
[[ia:Union Sovietic]]
[[id:Uni Soviet]]
[[ilo:Kappon ti Sobiet]]
[[io:Soviet-Uniono]]
[[is:Sovétríkin]]
[[it:Unione Sovietica]]
[[ja:ソビエト連邦]]
[[jbo:sofygu'e]]
[[jv:Uni Sovyèt]]
[[ka:საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი]]
[[kbd:Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр]]
[[kk:Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы]]
[[km:សហភាព​សូវៀត]]
[[kn:ಸೊವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟ]]
[[ko:소비에트 연방]]
[[ku:Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst]]
[[kv:Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз]]
[[kw:URSS]]
[[ky:Кеңештик Социалисттик Республикалар Бирлиги]]
[[ky:Кеңештик Социалисттик Республикалар Бирлиги]]
[[la:Unio Rerum Publicarum Sovieticarum Socialisticarum]]
[[lad:Union Sovyetika]]
[[lb:Sowjetunioun]]
[[lez:Совет Социалист Республикайрин ГалкӀ]]
[[li:Sovjet-Unie]]
[[lij:Union de Repubbriche Soçialiste Sovietiche]]
[[lij:Union de Repubbriche Soçialiste Sovietiche]]
[[lt:Tarybų Sąjunga]]
[[lv:Padomju Savienība]]
[[mdf:Советонь Соткс]]
[[mhr:Совет Социализм Республик-влак Ушем]]
[[mk:Сојуз на Советските Социјалистички Републики]]
[[ml:സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ]]
[[mn:Зөвлөлт Холбоот Улс]]
[[mr:सोव्हियेत संघ]]
[[ms:Kesatuan Republik Sosialis Soviet]]
[[my:ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ]]
[[mzn:شوروی]]
[[nds:Sowjetunion]]
[[nds-nl:Sovjet-Unie]]
[[ne:सोभियत संघ]]
[[ne:सोभियत संघ]]
[[nl:Sovjet-Unie]]
[[nn:Sovjetunionen]]
[[no:Sovjetunionen]]
[[oc:Union de las Republicas Socialistas Sovieticas]]
[[os:Советон Цæдис]]
[[pa:ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ]]
[[pa:ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ]]
[[pap:Union Sovietiko]]
[[pl:Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich]]
[[pnb:سویت یونین]]
[[pt:União Soviética]]
[[qu:Susyalista Suwit Republikakunap Huñun]]
[[ro:Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste]]
[[ru:Союз Советских Социалистических Республик]]
[[sah:Сэбиэскэй Социалистыы Республикалар Сойуустара]]
[[scn:Unioni Suviètica]]
[[sco:Soviet Union]]
[[se:Sovjetlihttu]]
[[sh:Sovjetski Savez]]
[[si:සෝවියට් සංගමය]]
[[simple:Soviet Union]]
[[sk:Sovietsky zväz]]
[[sl:Sovjetska zveza]]
[[so:Midowga Sofiyet]]
[[sq:Bashkimi Sovjetik]]
[[sr:Савез Совјетских Социјалистичких Република]]
[[stq:Sowjetunion]]
[[su:Uni Soviét]]
[[sv:Sovjetunionen]]
[[sw:Umoja wa Kisovyeti]]
[[szl:Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik]]
[[ta:சோவியத் ஒன்றியம்]]
[[te:సోవియట్ యూనియన్]]
[[tg:Иттиҳоди Шӯравӣ]]
[[th:สหภาพโซเวียต]]
[[tl:Unyong Sobyet]]
[[tr:Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği]]
[[tt:Sovet Sosialist Cömhüriätlär Berlege]]
[[udm:Советской Социалистической Республикаослэн Союззы]]
[[ug:سوۋېت ئىتتىپاقى]]
[[uk:Союз Радянських Соціалістичних Республік]]
[[ur:سوویت اتحاد]]
[[uz:Shoʻro Sotsialistlik Jumhuriyatlari Ittifoqi]]
[[uz:Shoʻro Sotsialistlik Jumhuriyatlari Ittifoqi]]
[[vec:Union Sovietica]]
[[vep:Nevondkundaližiden Socialistižiden Tazovaldkundoiden Ühtištuz]]
[[vi:Liên Xô]]
[[wa:URSS]]
[[war:Unyon Sobyet]]
[[wo:Soviet Yi Benno]]
[[xmf:სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუ]]
[[yi:סאוועטן פארבאנד]]
[[yo:Ìsọ̀kan Sófìẹ̀tì]]
[[za:Suhlienz]]
[[zh:苏联]]
[[zh-classical:蘇聯]]
[[zh-min-nan:Soviet Siā-hōe-chú-gī Kiōng-hô-kok Liân-ha̍p]]
[[zh-yue:蘇聯]]

Versioun du 8 de mâr 2013 à 14:26

Ch't' articl'ye fut c'menchie en Jèrriais
L'êtchusson d'l'Union Soviétique

L' Unnion d'Républyiques Socialistes Soviétiques (en Russe: Союз Советских Социалистических Республик), racourchi Unnion Soviétique ou URSS, 'tait un êtat commeuniste en Ûrâsie entré 1922 et 1991. Entré 1945 jusqu'à sa tchête, l'Unnion Soviétique 'tait un supèrpiêssant êtat.

En théorie, l'Unnion Soviétique 'tait eune fédéthâtion d'républyiques êgales. En véthité, ch'tait eune dictatuthe.

Histouaithe

Au mais d'Novembre 1917 les Commeunistes gaffîtent lé pouvé en Russie en procliâmant eune politique d'la paix dans la Preunmié Dgèrre Mondiale, d'la tèrre pouor les paysans, et du pouvé ès soviets – les conmités d'ouvrièrs.

S'lon la théorie soviétique, l's ouvrièrs et les paysans vot'taient pouor des députés ès soviets locaux, ches'-chîn vot'taient pouor des députés ès soviets régionnaux, et l'dgiâbl'ye à quat', jusqu'au Haut Soviet tchi forméthait l'gouvèrnément du pays. Chu système théoriquement démocratique fut rempliaichi en êffet par la nomm'thie d'touos les candidats par lé parti commeuniste.

En 1922, quat' républyiques soviétiques – la Républyique socialiste soviétique Ukraînienne, la Républyique socialiste soviétique Biélorusse, la Républyique socialiste fédéthative soviétique Russe et la Républyique socialiste fédéthative soviétique Transcaucasienne – lus accordîtent dé graie eune fédéthâtion s'lon un Accord d'Unnion sinné lé 29 d'Dézembre 1922. Ch't accord fut ratifié lé 30 dé Dézembre par un congrès d'soviets à Moscou tchi d'vînt la capitale. L'Unnion atchilyit eune constitution en 1924.

Léninne, tch'avait m'né la révolution, avait 'té sus l'cârré d'pis 1922 et i' mouothit en 1924. Ouaithe qué ch'fusse Stalinne tch'avait l'pouvé adminnistratif du parti dans ses mains, Léon Trotski 'tait l'chein préféthé par les membres du parti. Léninne laîssit un testament dans tchi qu'i' dgèrnit ses parchonnièrs entouor lé caractéthe dé Stalinne, mais ch'fut supprînmé. Pouor 1927 Trotski fut renv'yé hors pays (un agent Stalinniste l'assâsinnit en Mexique en 1940), et pouor 1929 Stalinne avait carré l's aut's vièrs Bolchéviques du pouvé.

À seule fîn d'stabilîser l'êcononmie auprès la dgèrre civile en Russie à la siette d'la révolution d'1917, Léninne avait r'întroduit un système du marchi. En 1928, Stalinne lanchit un progranme dé pliann'nie (lé plian à 5 ans) à seule fîn d'îndustrialîser l'pays. Chutte politique du "socialisme en un pays" rempliaichit l'avis d'Léninne et d'Trotski entouor la révolution întèrnâtionnale.

Duthant l's années 1930s, s'lon les c'mandes dé Stalinne nou blioutchait des millions d'gens, et chenna auve les vièrs Bolchéviques et parchonnièrs révolutionnaithes à Léninne. Y'en avait tchi fûtent tithés dêliément; y'en avait tchi fûtent renv'yés ès camps du GULAG. Tchiqu's'uns des grands projets îndustriels dé chu temps-là fûtent bâtis auve l'aîgue du travas forchis des prisonnièrs.

En 1939, l'Unnion Soviétique s'accordit auve l'Allémangne des Nazis un plian s'gret pouor chârer la Polongne, la Fînlande, l'Estonnie, la Lettonnie, la Lithuanie, la Roumanie. Quand les Nazis lanchîtent la S'gonde Dgèrre Mondiale, l'Unnion Soviétique en profitit en încorpouothant des tèrritouaithes. Mais l'22 d'Juîn 1941 l'Allémangne attatchit l'Unnion Soviétique.

L'Unnion Soviétique d'vînt un allié d'l'Empithe Britannique et ses parchonnièrs (et d's Êtats Unnis d'Améthique du mais d'Dézembre 1941). La victouaithe des alliés en 1945 laîssit la Rouoge Armée à otchuper des pays en Ûrope dans tchi qu'l'Unnion Soviétique înstâllit des régînmes commeunistes. V'là tch'est lé c'menchement d'la Fraide Dgèrre.

Stalinne mouothit en 1953. Nikita Khrouchtchov, tchi prînt les c'mandes du parti, dêcliâmit l'tchulte dé pèrsonnalité d'Stalinne et tchiqu'suns d'ses crînmes. Vl'à tch'înspithit des révoltes en Hongrie et Polongne, mais la politique Soviétique pus libéthale n'allouit pon d'itelles calenges, et les révoltes fûtent êglianmées.

L's avanches d'la scienche m'nîtent à la preunmié satellite lanchie d'la Tèrre Sputnik en 1957 et l'preunmié houmme lanchi en 1961.

La compétition militaithe et scientifique auve les Améthitchains duthant l's années 1960s affouaiblit l'êcononmie Soviétique. L's expéthînments d'Khrouchtchov lus adonnîtent pustôt d'sastreurs et i' fut rempliaichi par Léonid Bréjnev en 1964.

Bréjnev m'nait eune politique stabl'ye, mais les r'formes nécessaithes dans l'êcononmie et l'adminnistrâtion mantchaient. Pouor la mort d'Bréjnev en 1982 nou viyait l'bésouain d'èrforme mais nou n'viyait pon tchi r'formes graie. Youri Andropov tâchit, duthant san court mandat, d'rapporter d'l'ordre dans la sociêté en renforchant les règl'yes - mais viyant qu'l'êconomie înformelle et l'nièr marchi 'taient tout chein tchi faîthait marchi l'pays, v'là tchi n'avait pon grand êffet. En tout cas, Andropov mouothit en 1984. L'chein tchi fut chouaîsi auprès lî, Konstantîn Tchèrnenko, 'tait quâsiment sus l'pus quand il arrivit au pouvé, et il enduthit raîque treize mais.

En 1985 Mikhail Gorbatchov fut appouainté S'gréthaithe Génétha du parti.

Les Républyiques

1956 à 1991, y'avait 15 républyiques fédéthales:

Les 15 Républyiques soviétiques 1956-1991
Républyiques soviétiques Êtats indépendants d'achteu
1. Républyique socialiste soviétique Arménienne Arménie
2. Républyique socialiste soviétique Azerbaidgiannaise Azerbaidgian
3. Républyique socialiste soviétique Biélorusse Bêlarus
4. Républyique socialiste soviétique Estonnienne Estonnie
5. Républyique socialiste soviétique Georgienne Georgie
6. Républyique socialiste soviétique Kazakhe Kazakhstan
7. Républyique socialiste soviétique Kirghize Kyrgyzstan
8. Républyique socialiste soviétique Lettonne Lettonnie
9. Républyique socialiste soviétique Lituannnienne Lithuanie
10. Républyique socialiste soviétique Moldave Moldova
11. Républyique socialiste fédéthative soviétique Russe Russie
12. Républyique socialiste soviétique Tajique Tajikistan
13. Républyique socialiste soviétique Turkmenne Turkmenistan
14. Républyique socialiste soviétique Ukraînienne Ukraîne
15. Républyique socialiste soviétique Uzbèque Uzbekistan


Viyiz étout

Y a co' de quei à vei' ou à ouï' entou'
l'Unnion Soviétique
sus les Coumuns à Viquipédie